عرقیجات چیست؟

امروزه انسان ها بیش از هر زمان دیگری می توانند از انواع مختلف مواد غذایی بهره مند شوند. یکی از مواردی که بسیار مورد علاقمندی انسان ها بویژه در فصول گرما، نوشیدنی هاست مانند نوشیدنی های گیاهی که طی سالهای اخیر بسیار رونق گرفته است. پنجاه نوع گیاه وجود دارد که پس از عرق گیری، تبدیل به یک نوشیدنی با مصرف طبی و دارویی زیاد می شود. عرق گیاهی در اصل خواص و رایحه گیاهانی هستند که پس از ترکیب شدن این دو مورد با آب، عرق گیاهی به وجود می آید. رایحه عرق های گیاهی در بعضی موارد با تحریک گیرنده های عصبی، باعث آرام شدن سیستم عصبی بدن می شوند، از سوی دیگر مواد تشکیل دهنده عرق های گیاهی درمان بسیاری از مشکلات گوارشی است.

صنعتی شدن زندگی ها و تغذیه نامناسب طی سالهای اخیر باعث تغییر در سبک زندگی انسانها شده است که این تغییرات گاهی باعث ایجاد بحران های اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و... شد، یکی از این بحرانها بوجود آمدن بیماری های مختلف روحی، جسمی و جنسی است که اثرات جبران ناپذیری بر پیکره و شالوده انسان مدرن ایجاد کرد. دانشمندان و دولتمردان به ناچار برای درمان آن دست به تولید داروهای شیمیایی زدند، داروهایی که عوارض جانبی آنها از جنبه های مثبت آن بیشتر است.

بعد از کشف داروهای گیاهی دانشمندان آن را جایگزین داروهای شیمیایی کردند، هرچند اثر درمانی آن آرام و کندتر است ولی بیش از داروهای ترکیبی مصنوعی قابل اعتماد می باشند و بیماری ها را از درون تحت تأثیر قرار می دهند. گاهی اوقات داروهای گیاهی برای پیشگیری و حفظ تندرستی و درمان اساسی نارسایی های مزمن دستگاه های بدن می توان از گیاهان دارویی مورد نظر استفاده کرد. لذا نظر به اینکه گیاهان دارویی در حالت های مختلف «عرق گیری، عصاره گیری و جوشانده» دارای خواص یکسانی نمی باشند، و برای رسیدن به نتیجه مطلوب و مؤثر از آنها باید به نوع، میزان و نحوۀ تجویز آن توجه نمود تا بتوان بیشترین اثر را از کمترین میزان آن برد.

عرقیات یکی از پرمصرف ترین شکل های استفاده از گیاهان است. امروزه در ایران بیش از 40 نوع گیاه وجود دارد که عرق گیری شده و به صورت طبی مورد استفاده قرار می گیرند. از معمولی ترین خواص درمانی عرقیات می توان به خاصیت ضد درد، ضد میکروب، ضد انگل، ضد قارچ، ضد اسپاسم و آنتی اکسیدانی آنها اشاره کرد. همچنین به دلیل آنکه عرقیات طبی دارای عطر، رایحه و اسانس گیاهانی می باشند که آن را به آب اضافه می کنند داروهای معطری می باشند که رایحه آنها می تواند گیرنده های عصبی بویایی را تحریک نموده و بر روند ساخته شدن هورمونها حرارت بدن، سوخت و ساز بدن، سطح هورمون های استرس و جنسی، سیستم دفاعی بدن، افکار و رفتارهای عاطفی و جسمانی ما اثر بگذارند. این مواد معطر که مقدار آنها در عصاره یا روغن گیاهان شفابخش بیشتر وجود دارد با تحریک مغز و ترشح انتقال دهنده های عصبی موجب حالت روانی خاصی در انسان می شود و احساس سلامت، سرخوشی، خشنودی و خرسندی به وجود می آورند. این رایحه ها می توانند استرس و تا حدودی درد را کاهش داده و موجب تعادل عاطفی شوند. علاوه بر این تنفس رایحه های خوشبو علاوه بر تحریک پیاز بویایی به درون ریه ها و انتقال به جریان خون، موجب بهبودی و خود درمانی بافت و اعضاء بدن می شوند. همچنین این مواد می توانند به وسیلۀ ماساژهای موضعی پوستی به درون این مایع بین سلولی زیر پوست نفوذ کرده و از این راه نیز وارد جریان خون شده و به اعضای دیگر بدن برسند و اثر خود را بگذارند.

عرقیجات دارای طبعی گرم و سرد بوده و مصرف متعادل آنها برای مصرف کننده عوارضی نخواهد داشت. این نوشیدنی ها به دلیل طبیعی بودن با هم تداخلی ایجاد نمی کنند ولی برخی از آنها با داروهای شیمیایی تداخل اندکی نشان می دهند. به طور کلی عرقیات گیاهی نوع ضعیف شده اسانس ها می باشند، چرا که در هنگام تهیه آنها از آب بیشتری استفاده می شود تا برای مصارف خانی و دارویی رقیق تر گردند. بنابراین عرقیات در مقایسه با اسانس ها باید در حجم بیشتری مصرف شوند که البته زیاده روی در مصرف آن ها می تواند برای مصرف کننده عوارض جانبی به همراه داشته باشد، از طرف دیگر به دلیل آن که در اسانس گیری از مقادیر بسیار کم آب استفاده می شود اگر آن ها را به اندازه عرقیات مصرف نمایید می توان در صورت استعمال موضعی ایجاد تاول از آنها استفاده کرد و یا زمانی که دهان آفت می زند می توان برای درمان از عرقیات مختلف استفاده کرد.   

بنابراین عرقیات طبی از پرکاربردترین اشکال مصرف گیاهان دارویی محسوب می شوند و هر یک برای خاصیت درمانی خاص خود را دارند و همانطور که در بالا اشاره شد برای درمان موضعی و پیشگیری و درمان بسیاری از بیماری ها مانند رفع مشکلات قلبی، پاکسازی کبد، از بین بردن درد معده، کاهش غلظت خون، خاصیت آرامبخشی و خواص فراوان دیگر اشاره کرد.